PTSS en hyperventilatie

Sanne: Sinds 2013 heb ik last van hyperventilatie, dat ontstond nadat ik een traumatische ervaring had meegemaakt. Er schijnt een duidelijk verband te zijn tussen het ervaren van een trauma en ademhalingsklachten. Helaas is hier nog niet heel veel over bekend. Op het moment dat ik bezig was mij te verdiepen in dit onderwerp, kwam ik via Instagram hyperventilatiecoach Nicole tegen. Ik begon haar account te volgen, om zo meer te leren over hyperventilatie. Ik besloot de stoute schoenen aan te trekken en te vragen of ze met mij een blog wilde schrijven over de relatie tussen PTSS en hyperventilatie.

(ervarings-)deskundige

Nicole is hyperventilatiecoach en tevens ook ervaringsdeskundige. Ze begeleidt mensen, die te maken hebben met hyperventilatie, via haar website www.hyperventilatiecoach.nl. Ze schrijft blogs en helpt anderen door middel van het geven van online workshops en cursussen. Ze leert je hyperventilatie weer onder controle te krijgen, zodat je je weer sterker en meer ontspannen kan voelen. Door haar eigen ervaring en kennis te delen, hoopt ze anderen van hyperventilatie af te helpen.

Wat is hyperventilatie

Hyperventilatie betekent letterlijk ‘te veel ademen’. Hyper betekent ‘te veel’ en ventilatie betekent ‘ademen’. Bij hyperventilatie denken we vaak aan een acute aanval waarbij iemand in paniek is, het heel benauwd heeft en in een zakje moet ademen. Chronische hyperventilatie komt echter heel veel vaker voor, maar is toch een stuk onbekender. Bij chronische hyperventilatie adem je te veel en hierdoor ontstaat er een onbalans in het lichaam. Normaal zou je bijvoorbeeld 10 keer moeten ademen binnen een bepaalde tijd. Alleen jij ademt 12 keer in diezelfde periode, hierdoor loopt je emmer als het ware over. Door dit onbalans, kunnen er allemaal nare klachten ontstaan. Voorbeelden hiervan zijn: duizeligheid, vermoeidheid, tintelingen, hoofdpijn, maag- en darmklachten, hartkloppingen maar ook angstige en depressieve gedachten. Daarnaast raken je ademhalingsspieren overbelast en kan je hierdoor spierpijn krijgen. Dit komt vooral in je borstkas voor, maar ook in je nek, schouders, middenrif en bovenrug.

Hoe ontstond PTSS en hyperventilatie bij mij?

Mijn posttraumatische stress stoornis ontstond 6 jaar geleden, nadat ik seksueel ben misbruikt door iemand die dichtbij mij stond. In het jaar dat daarop volgde kreeg ik last van slaapproblemen, nachtmerries, herbelevingen, gevoelens van schaamte en angst om mensen te vertrouwen. De angst om naar buiten te gaan werd ook steeds groter. Zo werkte de man, die mij mijn trauma heeft bezorgd, in de supermarkt waar ik mijn boodschappen moest doen. De stress om de supermarkt te bezoeken was intens groot. Als ik deze plek toch moest bezoeken, kreeg ik last van hartkloppingen, een versnelde ademhaling, zweetaanvallen en begon ik te trillen. Voor het eerst in mijn leven kreeg ik te maken met hyperventilatieaanvallen. Ik wist hier niet veel van af, wist dit niet goed bij mijzelf te herkennen en ik wist ook niet goed wat ik ertegen kon doen. Verder begon ik dagelijks last te krijgen van nachtmerries, waarin ik mijn trauma opnieuw beleefde. Het voelde zo écht, dat het leek alsof het mij opnieuw overkwam. Als ik dan wakker werd, was ik helemaal bezweet. Mijn ademhaling ging zó snel, dat ik deze niet meer goed onder controle kreeg. Niet alleen overdag, maar dus ook ’s nachts begon ik last te krijgen van hyperventilatieaanvallen. Na een jaar alléén met deze nare symptomen te hebben rondgelopen, ben ik hulp gaan zoeken. Ik kwam terecht binnen de GGZ en kreeg gesprekken met een psycholoog. Na onderzoek werd ik gediagnostiseerd met PTSS.

Wat is PTSS en hoe ontstaat dit?

Een posttraumatische stress stoornis kan ontstaan na het meemaken van een traumatische gebeurtenis. Voorbeelden van traumatische gebeurtenissen zijn: het meemaken van een ongeluk, overlijden, oorlog of verkrachting. Kenmerkend aan PTSS is dat traumatische ervaringen ongewild en plotseling weer kunnen worden opgeroepen. Dit kan ontstaan doordat je getriggerd bent door iets wat je ziet, voelt, hoort, ruikt of proeft. Ook kan het zijn dat je gedachten teruggaan naar het moment waarop je het trauma hebt meegemaakt. Het moment dat je terugdenkt aan de traumatische ervaring, kan gepaard gaan met intense angst en paniek omdat je op dat moment het trauma als het ware opnieuw beleefd. Na het ervaren van een traumatische gebeurtenis kan je in een constante staat van alertheid verkeren. Je bent continue op je hoede voor gevaar en dat levert veel stress met zich mee. Op deze momenten kan er een paniekaanval ontstaan. Paniek is een korte momentopname dat je erg schrikt. Er ontstaat dan angst voor gevaar. Het resultaat van het bang zijn, kan zijn dat je snel en oppervlakkig begint te ademen. Hyperventilatie brengt een naar gevoel met zich mee, omdat het lichaam denkt dat het te weinig zuurstof krijgt.

Wat is het verband tussen PTSS en hyperventilatie?

Over de relatie tussen PTSS en hyperventilatie is niet heel erg veel bekend. Wat we wel weten is dat je ademhalingscentrum verstoord kan raken, als je langere tijd bent blootgesteld aan stress. Je lichaam blijft als het ware in een te hoge versnelling ademen. Bij PTSS kan het voorkomen dat je getriggerd raakt en het trauma gaat herbeleven. Al bij een kleine trigger (een gevoel, geluid, geur of gedachte) kan je lichaam direct in een stress-stand schieten. Door de PTSS is je alarmsysteem zeer strak afgesteld, omdat je lichaam je wilt beschermen. Je lichaam gaat dan direct in de vecht, vlucht of bevries stand. Om je hierop voor te bereiden, gebeurt er van alles in je lichaam. Je spieren gaan zich aanspannen, je hartslag versnelt zich en je ademhaling gaat omhoog. Sommigen worden heel erg alert, terwijl anderen zich heel erg in zichzelf keren. Stel je bent in de supermarkt en krijgt een herbeleving of paniek aanval. Op dat moment kan je vaak niet zomaar vluchten, maar je lichaam maakt zich wel klaar om het gevecht aan te gaan en je begint sneller en vaker te ademen. Dit overschot van te veel ademen zorgt voor een onbalans, waardoor er kans is op hyperventilatie. Deze onbalans kan je gevoeliger maken voor angstige en depressieve gedachten. En de angstgedachten zorgen weer voor een heviger onbalans in het ademhalen. Hierdoor ontstaat er een vicieuze cirkel. Om die cirkel te kunnen doorbreken, is het belangrijk om hulp te zoeken bij het verwerken van het trauma. Als ondersteuning zou je ook kunnen gaan werken aan je ademhaling. Hyperventilatie is een symptoom en door het onderliggende probleem aan te pakken, verklein je de kans op het krijgen van hyperventilatieaanvallen.

Tips bij hyperventilatie

Hier zijn nog drie tips, die je kan toepassen als je wordt overvallen door een hyperventilatieaanval:

1. Als je bang bent, dan reageert het lichaam hierop door de schouders op te trekken. Ook ga je in elkaar gezakt staan, of zitten. Als jij in elkaar gezakt zit is er minder ruimte om goed te ademen. Probeer het maar eens uit: Ga eens met een ingezakte rug op de bank zitten en probeer te ademhalen. Ga daarna recht zitten en probeer dan eens adem te halen. Voel je het verschil? De eerste tip die wij willen meegeven is dat je je bewust mag proberen te worden van je lichaamshouding. Je houding bepaalt namelijk hoe goed je kan ademhalen.
2. Probeer tijdens paniek je gedachten af te leiden. Begin met te aarden. Dit doe je door je beide voeten stevig op de grond te zetten. Vervolgens ga je je focussen op je omgeving. Ga bijvoorbeeld alle rode voorwerpen tellen, kijk hoeveel planten er in je huis staan, of tel hoeveel ronde voorwerpen je ziet. Dit kan helpen je gedachten te verleggen en je ademhaling weer onder controle te krijgen.
3. Wist je dat je ademhaling zich herstelt als je gaat zingen of glimlachen (ook al is deze nep)? Merk je dat je ademhaling te hoog zit, ga dan eens zingen (maar wel een leuk liedje wat je blij maakt J).

Als je in een stressvolle situatie zit en je neigt weer te hyperventileren, word dan niet boos op jezelf. Je lichaam bouwt namelijk spierspanning op en je verandert van houding, omdat je lichaam je wilt beschermen. Onthoud wel de tip, dat je je schouders weer omlaag kan brengen en kan ontspannen. Zorg dat je je rug recht houdt. Op deze manier is er weer meer ruimte om te ademen en zal de hyperventilatie en het angstige en gespannen gevoel weer afnemen. De ademhaling- en hyperventilatie coaching is een hele goede ondersteuning om je ademhaling weer onder controle te krijgen. Wel blijft het belangrijk om te onderzoeken wat het onderliggende probleem is en hier aan te gaan werken.